Er wordt al een tijdje veel gezegd en geschreven over zelfzorg en ik hoor steeds meer mensen het woord in de mond nemen. Te pas en te onpas, helaas. Zo was er onlangs nog iemand uit mijn naaste omgeving die last minute onze afspraak annuleerde want ze moest dringend wat aan zelfzorg doen na een hectische werkweek.
Wat zelfzorg hier, wat zelfzorg daar, zo wordt het een banaal woord dat zijn echte betekenis aan het verliezen is. Zelfzorg gaat namelijk veel verder dan “me-time”.
Begrijp me zeker niet verkeerd: ik vind het een zeer goede evolutie dat we bewuster ontspannende en energiegevende activiteiten op onze planning zetten.
Regelmatig afspreken met vrienden, een gezonde maaltijd op tafel toveren, sporten, onze favoriete hobby beoefenen, en regelmatig eens echt tijd nemen voor onszelf. Als het over “me-time” inplannen gaat, hebben velen onder ons al stappen in de goede richting gezet en dat komt onze zelfzorg zonder twijfel ten goede. Maar er is meer.
Het verschil tussen zelfzorg en “me-time”
Zelfzorg gaat echter veel dieper dan activiteiten die je batterijen weer opladen en je nieuwe energie geven, of activiteiten die ervoor zorgen dat je je negatieve energie kwijt kan. Dus vergeet even die uitstap naar de sauna, die citytrip naar de zon, dat avondje op restaurant met je partner of vrienden. En duik mee naar die dieperliggende laag, naar wat er onder het wateroppervlak schuilt, want daar zit de echte sleutel tot zelfzorg.
Zelfzorg gaat eigenlijk over het teruggaan naar je “echte ik”, naar wie je écht bent. Vaak zijn we onszelf namelijk verloren terwijl we opgroeiden. Onze opvoeding, de waarden en normen die we mee kregen van onze ouders en op school, onze culturele achtergrond, bepaalde ervaringen uit onze kindertijd en jeugd hebben ons gemaakt tot wie we vandaag zijn. We nemen daar zeker positieve dingen uit mee, maar er zijn ook zaken die ervoor gezorgd hebben dat we zijn afgeweken van wie we echt zijn. Daardoor stellen we gedrag dat ingaat tegen wat we echt nodig hebben. En dat wringt, dat schuurt, dat maakt dat we uit balans zijn.
We kunnen dat vaak heel lang volhouden. In ieder geval tot we op het punt belanden dat we het ermee gehad hebben, dat we moeten toegeven dat we een onvervuld leven leiden (of beter gezegd: lijden), of dat we beseffen dat we uitgeput zijn. Ons lichaam heeft ons vaak al hevige signalen gegeven vooraleer we op dat punt aanbelanden maar we hebben ze genegeerd en zijn het ondertussen ook verleerd om naar ons lichaam te luisteren. Want dat mocht niet, dat paste niet binnen het kader dat we meegekregen hebben. Dat alles samen maakt ook dat aan zelfzorg doen heel erg moeilijk kan zijn.
Ongezonde coping-mechanismen
Stel dat je bent opgegroeid in een gezin waar jou werd geleerd je plaats te verdienen door hard te werken en hoge punten te halen op school. De kans is groot dat je vandaag als volwassene nog steeds (onbewust) datzelfde gedrag stelt. Jij telt pas mee wanneer je de beste (of bij de besten) bent en je bent pas goed bezig wanneer je hard werkt en bijvoorbeeld een promotie op het werk krijgt. Ondanks het feit dat jou dat ergens wel blij maakt, ervaar je nooit die echte voldoening waarnaar je op zoek bent, want het is nooit goed genoeg. Je moet jezelf namelijk steeds weer bewijzen. Het is geen kwestie van “willen” maar van “moeten”. Je hebt bovendien pas een goed gevoel over jezelf wanneer je appreciatie en erkenning van anderen krijgt en bent zo heel afhankelijk van wat anderen over jou en je prestaties denken.
Of ben jij diegene die zichzelf steeds maar aanpast aan wat anderen willen? Die niet opkomt voor zijn/haar mening?
Die uitblinkt in het zorgen voor anderen maar eigenlijk veel te weinig voor zichzelf zorgt? Die heel veel geeft maar weinig ontvangt?
Die zich niet openstelt voor feedback die anderen met de beste bedoelingen geven?
Die steeds ja zegt wanneer extra werk zijn/haar richting uit komt?
Die koppig vasthoudt aan zijn/haar eigen standpunt en daardoor als “moeilijk in de omgang” ervaren wordt?
Het belang van grenzen stellen
Het komt er dus op aan om terug naar je lichaam en jezelf te luisteren. Terug in contact met je gevoel te komen en jouw patronen en valkuilen te zien. De signalen die je lijf uitzendt, niet meer te negeren. Zo leer je waar je grenzen liggen en ontdek je wat jij echt nodig hebt.
Dat hoeft dus helemaal niet te betekenen dat je vanaf nu alleen maar tegemoetkomt aan jouw eigen noden ten koste van anderen. Want dat is het net niet. Zelfzorg is geen “of-of” verhaal. En zo komen we meteen bij één van de grootste misvattingen over zelfzorg.
Zelfzorg is egoïstisch
Voor jezelf zorgen terwijl er zoveel anderen zijn die op je rekenen? Je partner, je kinderen, je ouders, je broers en zussen, je baas, je collega’s, je klanten, je vrienden, … Dan moet je wel heel egoïstisch zijn, toch?
Zelfzorg is nodig om ook goed voor anderen te kunnen zorgen
Wanneer je met het vliegtuig reist, krijg je tijdens de veiligheidsdemo van het cabinepersoneel steeds mee dat je eerst je eigen zuurstofmasker moet opzetten vooraleer je anderen helpt. Zo gaat het ook met zelfzorg. Jezelf eerst zuurstof geven want pas dan kan je er voor anderen zijn. Ga dus bij jezelf na wat jou zuurstof geeft en beperk je niet tot “me-time” maar ga naar de dieperliggende lagen.
Waar gaat dat restaurantbezoekje met je partner bijvoorbeeld echt over? Wat zegt het over wat jij nodig hebt? Is het voor jou misschien een manier om echte verbinding tot stand te brengen? Hoe kan je dat naar hem/haar toe communiceren?
In balans zijn: zorgen voor jezelf én zorgen voor de ander
Ondertussen heb je begrepen dat zelfzorg begint met het herkennen van jouw rode vlaggen en zich uit in een evenwicht vinden tussen zorgen voor jezelf én zorgen voor de ander. En dat het alles behalve een daad van egoïsme is.
Het is loskomen van patronen en het kader dat jouw denken en doen de afgelopen jaren gestuurd heeft. Het is soms gedrag stellen dat anderen niet van jou gewend zijn. De ene dag gaat het je al beter af dan de andere. Het is een proces en het gaat met vallen en opstaan. Wees dus ook mild voor jezelf. Elke dag is een nieuwe kans!
Net zoals je momenten van te weinig zelfzorg gaat kennen, ga je ook al eens doorschieten in zelfzorg, vaak nadat je te veel over je grenzen bent gegaan. Dat kan zich dan uiten in situaties zoals ik er één in de inleiding van deze blog beschreef. Als reactie op te weinig zelfzorg tijdens de hectische werkweek moet dat energiegevende contact op een vrijdagavond eraan geloven want je hebt rust nodig. Waardoor je niet alleen de ander maar ook jezelf te kort doet. Want nood aan verbinding met anderen is iets wat zo goed als iedereen broodnodig heeft.
Ik hoop dat dit artikel je duidelijkheid geeft over wat zelfzorg echt is en je aanspoort om aan échte zelfzorg te doen!
Heb je na het lezen hiervan zin in een inspirerende babbel bij een virtueel kopje koffie?
👉Ik beloof je minstens 3 concrete tips voor meer zelfzorg, op jouw maat.
Boek hier je plekje en ik spreek je graag binnenkort!
